متن خبر
اتاق بازرگانی تهران، عدم حذف یارانه آرد و نان و به تبع آن پایداری قیمتگذاری دستوری در این صنعت را عاملی بر شکلگیری ابرچالشی جدید میخواند. برهمین اساس هشدار میدهد، نشت آرد یارانهای از نانواییها به دامداریها منجر به بحران نان میشود.به باور تحلیلگران اقتصادی، نان جزو معدود کالاهاایی که بیشترین مصرفکنندگان آن فقرا هستند، به همین دلیل به رغم اینکه حدود 20 سال است، موضوع هدفمند کردن یارانه آرد و نان در کشور مطرح است؛ اما هنوز اجرایی نشده و در مورد اجرای آن دولت سیزدهم هم دست به عصا راه میرود. البته مدتی است سیاستگذار به دنبال طرح اجرای کارت نان به عنوان ابزاری برای هدفمندی یارانههاست؛ اما هنوز آن را عملیاتی نکرده است. راهکاری که به باور کارشناسان اقتصاد کشاورزی میتواند یکی از آخرین تیرهای ترکش هدفمندی یارانه آرد و نان باشد. دولت زمانی که میخواست هوشمندسازی یارانه نان را اجرا کند، با مشکلاتی مواجه بود که میتوان فراهم نبودن زیرساختها را از اهم این مشکلات دانست؛ اگر سیاستگذار میخواست مابهالتفاوت قیمت آرد را با توجه به تعداد نانهایی که نانوا فروخته، بپردازد، نیازمند کارتخوانهایی مخصوص بودکه در آن زمان همه نانواییها به این کارتخوانها مجهز نبودند، بنابراین تصمیم بر آن شد که طرح در دو فاز اجرا شود؛راما فاز اول طرح، چیزی جز قیمتگذاری دستوری نان نبود، نتیجه قیمتگذاری دستوری نیز سالهاست که در اقتصاد ایران نمایان است. مزیت اصلی یارانه نان این است که اصابتش به فقرا خیلی بیشتر از ثروتمندان است، چون مصرف فقرا بیشتر است. اما برخی کارشناسان معتقدند که این یارانه چند ایراد مهم دارد که سیاستمدار باید آن را در اسرع وقت اصلاح کند و به فقرا کمکهای جبرانی جایگزین ارائه دهد. اما چه ایراداتی در اعطای یارانه به آرد و نان وجود دارد؟
اتاق بازرگانی، صنایع, معادن و کشاورزی تهران در پژوهش خود که با همکاری اندیشکده کسبوکار شریف در مورد تبعات قیمتگذاری دستوری در صنعت آرد و نان انجام داده، به این مباحث پرداخته است. این پژوهش نشان میدهد، اگرچه مصرف نان فقرا بسیار بیش از دهکهای بالای درآمدی است، اما اعطای یارانه نان کماکان حمایت گروهی را به همراه دارد. از سوی دیگر، خرید تضمینی و خودکفایی در تولید گندم نیز با کلیدواژه امنیت غذایی توجیه میشود، با این وجود آمارها نشان میدهد در کارایی خرید تضمینی گندم و اعطای یارانه نان تردیدهای بسیاری وجود دارد. به عبارت دیگر، هدررفت منابع در یارانه نان به قدری زیاد است که بر میزان فوایدش غالب شده است. ایران با مصرف سرانه حدودا 140 کیلوگرم در سال دومین کشور پرمصرف گندم در جهان است و هر ایرانی تقریبا 6 برابر متوسط جهانی، نان مصرف میکند. به تقل از اتاق تهران از سوی دیگر، پایین بودن قیمت گندم در مقایسه با جو، باعث شده استفاده از آرد گندم برای خوراک دام بهصرفهتر باشد. تداوم این روند نشت آرد یارانهای از نانواییها به دامداریها را به همراه دارد و این امر ممکن است به زودی کشور را با بحران نان مواجه کند. دولت هر سال، قیمت خرید تضمینی گندم را مشخص و برای ممانعت از افزایش قیمت نان و ایجاد دسترسی برای همه مردم، آرد را با قیمتهای یارانهای در اختیار نانواییها و باقی تولیدکنندگان قرار میدهد. برای مثال، در سال 99 با خرید تضمینی گندم و فروش آرد به قیمتهای یارانهای، دولت بالغ بر 35 هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت کرده است. این رقم معادل هزینه احداث 500 تا 700 کیلومتر راهآهن دو باند(مخصوص قطار سریعالسیر) یا ساخت 100 هزار واحد مسکونی 70 متری است. اما برای حذف یارانه نان شاید یکی از راهکارها به باور تحلیلگران کارت ملی خرید نان است. ابزاری برای تضمین دسترسی دهکهای ضعیف به نان است که بهوسیله آن میتوان هزینه پرداخت یارانه نان را کاهش داد و انگیزه فساد، قاچاق و اسراف را تا حد امکان پایین آورد. یا طراحی مناسب کارت برای خرید نان مصرف میشود. در پروژه خرید نان، میتوان تا حد زیادی اطمینان حاصل کرد که در موضوع یارانه نان باید از ظرفیتها و زیرساختهای دستگاههای کارتخوان دارای پارامتری هستند که مشخص میکند دستگاه متعلق به چه کسبوکاری است؛ بنابراین میتوان در دستگاههای متعلق به نانواییها، قابلیت پرداخت اضافه کرد، در ضمن میتوان ترتیبی اتخاذ کرد که کارت نان، صرفا در دستگاههای متعلق به نانواییها، قابلیت پرداخت داشته باشد. البته متاسفانه تخمین زده میشود که حدود 15 تا 20 درصد دستگاههای کارتخوان، بهرغم اینکه در سامانه پرداخت به نام نانوایی ثبت شده است، به کسبوکار دیگری تعلق دارد. از جمله ضعفهای کارت خرید نان میتوان به این نکته اشاره کرد که مصرفکننده نمیتواند این یارانه را در محل دیگری مصرف کند. اگر مصرفکننده امکان جایگزین کردن کالای دیگری را داشت، برای صرفهجویی در مصرف نان و همچنین تهیه نان با کیفیت، انگیزه بیشتری پیدا میکرد و این خود عاملی برای افزایش رقابت در صنعت است.
منبع: روزنامه امروز
